Od początku lat dziewięćdziesiątych turecka gospodarka przeżywała niemal bezprecedensowy boom. W dziedzinie energii odnawialnej, energia wodna odgrywa pionierską rolę. Tam, gdzie państwowe i prywatne firmy energetyczne wpychają rzekę w rury, florę, faunę i wreszcie ludzie poszukujący natury pozostają w tyle. Czy prywatyzacja rzek to dobry model na przyszłość? Poniżej rozejrzyj się po kraju i raport z Alternative Water Forum w Stambule.

Prezentacje wiosłowe, petycje online i listy podpisów w celu ratowania zagrożonych wyginięciem rzek od lat są częścią codziennego życia nas, wioślarzy. Prawie co miesiąc czytamy nowe złe wieści, które zapowiadają zniszczenie rzek w najbliższej przyszłości. Niezależnie od tego, czy są to raje górskie, takie jak Isel, Ötz i Finstermünzer, Koppenschlucht i Talbach w Styrii, gigantyczny wąwóz Tara w Czarnogórze, czy torsy tras, takich jak Lieserschlucht i Kummerbrücke, które były zmieniane przez dziesięciolecia, nowe projekty elektrowni zmniejszają wartość rekreacyjną naszych krajobrazów rzecznych i zagrażające im. 

Listy rzek pod mieczem Damoklesa objazdów i zapór są długie, liczba rzek przekształconych w zbiorniki jest duża (np. Dunaj w Austrii, dolne Enns, Drava). Często mamy skłonność do pesymizmu i pomijamy możliwości naszego społeczeństwa obywatelskiego, aby interweniować przeciwko projektom. Dzięki zaangażowaniu społeczności projekty dywersyjne, takie jak Tara i Koppentraun, można było zatrzymać lub przynajmniej spowolnić, jak w przypadku Ötz i Isel.

W dalszej części chciałbym przedstawić wgląd w sytuację w Turcji, kraju, który w ogromnym tempie rozszerza wykorzystanie swojej energii wodnej, podczas gdy społeczeństwo obywatelskie powoli rozwija się wbrew jej skutkom.

Od 2003 roku zwiedziłem Turcję ponad pół tuzina razy, zawsze z kajakiem w bagażu. Moje podróże zaprowadziły mnie w różnorodne krajobrazy i fascynujących ludzi. Jako zapalony wioślarz moje planowanie trasy było w dużej mierze determinowane przez płynącą wodę. Jako kajakarz bezpieczeństwa poznałem górny Dalaman, moje preludium do wielu innych dzikich rzek w zachodnim Byku. Eufrat zabrał mnie w składanej łodzi przez jego wąwozy w pobliżu Erzincan. W tym samym roku stałem z szeroko otwartymi oczami przy wodospadach Kapuzbasi i marzyłem o pierwszym wejściu na potężne wąwozy Zamanti. Nierzeczywista błękitna woda źródlana Munzur zafascynowała mnie tak samo jak gliniasty brąz, leniwie płynący Murat we wschodniej Turcji. Lista projektów rzek do wiosłowania wydłużyła się i sprawiała, że ​​wracałem co roku. Niestety, w ciągu ostatnich kilku lat moje wyprawy odkrywcze mają nieświeży posmak: coraz więcej projektów związanych z wiosłowaniem staje się wyścigiem z czasem.

Mega tamy na wschodzie

Nie ma prawie żadnego innego kraju, w którym zapory i zapory rzeczne przenikają tak liczne dziewicze doliny jak w Turcji. Kilka projektów o gigantycznych rozmiarach trafia do niemieckich mediów, gdzie w większości oceniane są krytycznie. Projekt Południowo-Wschodniej Anatolii (GAP), który obejmuje dużą część południowo-wschodniej Turcji zaludnionej przez Kurdów, przyciąga uwagę całego świata po prostu ze względu na swój rozmiar. W planie wracając do Ataturka, walka z niedoborami energii i sterylności, bo suche gleby powinny stymulować rozwój gospodarczy na biednym południowym wschodzie. Od lat 80. mają powstać 22 zapory i 19 elektrowni wodnych. Przez gigantyczny tunel woda jest kierowana z Eufratu na wyschniętą do niedawna równinę Harran, gdzie umożliwiła rozwój przemysłu rolnego. Oprócz ukończonych już zapór na Eufracie, sercem ogromnego projektu zapory i zmiany kierunku jest obecnie planowana zapora Ilisu na Tygrysie.Konkretne plany obejmują budowę Tygrysu w pobliżu naftowego miasta Batmana za pomocą zapora o wysokości 136 mi szerokości prawie 2 km 135 km (250 km, uwzględniając dopływy). Konsekwencją tych planów jest ewakuacja 200 osiedli, co oznacza utratę siedliska co najmniej 80.000 95 osób. 10.000 osiedli zostanie całkowicie zatopionych po powodzi. Mówi się, że między innymi starożytne miasto Hasankeyf, które jest nieprzerwanie zaludnione od XNUMX XNUMX lat, z niezliczonymi zabytkami o znaczeniu archeologicznym i osadami jaskiniowymi, zapada się w zbiorniku. Poza przesiedleniami i groźbą utraty Hasankeyf, wpisanego na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO, w centrum uwagi krytyków znajdują się międzynarodowe spory dotyczące prawa wodnego. Wraz z zaporami na Eufracie zapora Ilisu dałaby państwu tureckiemu potężny instrument wywierania presji na dolną część Syrii i Iraku poprzez niewystarczające dostawy wody. A środek, który, nawiasem mówiąc, był już używany podczas pierwszej wojny w Zatoce Perskiej.

Europa na pokładzie - wstyd Ilisu

Dla nas, Niemców, Szwajcarów i Austriaków, spór „Ilisu” był szczególnie wybuchowy, ponieważ w projekt zaangażowały się znane firmy, takie jak niemiecka Züblin AG i austriacka VA Tech (obecnie należąca do Andritza). Zabezpieczenie finansowe powinny stanowić gwarancje kredytów eksportowych (gwarancje Hermesa) naszych rządów. Wydawanie gwarancji Hermes jest związane ze ścisłym katalogiem kryteriów etycznych i ochrony środowiska. Warunki, jakie musi spełnić państwo tureckie dotyczą m.in. B. Wystarczająca rekompensata dla osób dotkniętych przesiedleniem i ratowanie dóbr kultury Hasankeyfa, które toną w zbiorniku. Wbrew wszelkim oficjalnym zapewnieniom Turcja nie wypełniła swoich zobowiązań, dlatego uczestniczące w niej rządy europejskie zdecydowały latem 2009 r. o całkowitym wycofaniu się z finansowania. W wyniku skandalu zarówno Züblin, jak i Alstom wycofały się z projektu. Tymczasem Andritz zwiększył swój udział i odgrywa ważną rolę w budowie zapory Ilisu. Kredyty na projekt zaciągają trzy tureckie banki. Tunel objazdowy oddano do użytku latem 2012 roku, można więc rozpocząć prace nad samą tamą. Jedna z ostatnich nadziei jest w jednym Petycja UNESCO. Proszę podpisz!

Ilisu Dam i Hasankeyf, które są zagrożone wyginięciem, to tylko najbardziej znane przykłady tureckiego pokera damskiego.Ogólnie, w ciągu najbliższych kilku lat i dziesięcioleci na tureckim terytorium planuje się budowę prawie 2000 nowych tam. Dla nas, wioślarzy, grozi całkowite zniszczenie raju ciężkiej wody Coruh w północno-wschodniej Anatolii. Budowa łańcuchów zapór na niedawno rozwiniętych rzekach Zamanti i Seyhan w pobliżu Adany trwa w najlepsze, podobnie jak zniszczenie Göksu w pobliżu Silifke. Praktycznie wszystkie rzeki o znaczeniu wiosłowym w górach Pontus między Giresun a granicą gruzińską są objęte planami elektrowni. Nawet na rzece Zap, do której ze względu na napiętą sytuację militarną obecnie trudno jest dotrzeć łodzią, w pobliżu granicy iracko-irańskiej budowane są jazy i objazdy.

Wydarzenie Światowego Forum Wody (WWF), które odbyło się w Stambule w marcu 2009 roku, pokazuje, że wspomniane projekty zapór nie są bynajmniej odosobnionymi przypadkami, ale że Turcja odgrywa pionierską rolę w restrukturyzacji / przyspieszeniu globalnego zaopatrzenia w wodę rynek. Obiekt zainicjowany przez Światową Radę Wodną odbywa się co trzy lata w różnych lokalizacjach. Światowa Rada Wodna składa się z 300 przedstawicieli biznesu (dużych międzynarodowych firm, takich jak międzynarodowe przedsiębiorstwa wodociągowe Suez i Veolia), ministerstw, nauki, międzynarodowych instytucji finansowych, ONZ i samorządów lokalnych.  

Celem WWF jest podnoszenie świadomości problemów z zaopatrzeniem w wodę w zakresie otwierania rynków wody dla sektora prywatnego.

Możliwy jest inny (wodny) świat

Aby przeciwstawić się WWF, zdominowanej przez komercyjne przedsiębiorstwa i pokazać społecznie legitymizowane alternatywy, w tym samym czasie odbyło się Alternatywne Forum Wody. Organizacja „Inna gospodarka wodna jest możliwa” to akcja wspierana przez prawie 40 organizacji pozarządowych (NGO). Alternatywnemu Forum Wody, które trwało od 20 do 22 marca 2009 roku, towarzyszył szereg imprez towarzyszących, zorganizowanych w duchu Światowego Forum Społecznego.

Obecni byli liczni aktywiści wody i organizacje pozarządowe z całego świata, zgłaszając problemy związane z zasobami wodnymi i przedstawiając możliwe rozwiązania. Na forum alternatywnym wykłady wygłosili tureccy i zagraniczni naukowcy, a tematyka została wypracowana wspólnie na warsztatach. Seminaria dotyczyły m.in. zasobów wody jako instrumentu władzy państw narodowych (patrz rola rezerw wody pitnej w konflikcie bliskowschodnim, a także napięć w polityce zagranicznej między Turcją a Syrią/Irakiem), kwestii społecznych i ekologiczne konsekwencje dużych zapór (np. Ilisu na Tygrysie i Yusufeli na Coruh), uznanie wody za prawo człowieka zamiast zwykłego towaru (decyzja Światowego Forum Wody na rzecz interesów handlowych) oraz prywatyzacja wody (np. sprzedaż miejskich urządzeń wodociągowych poprzez transgraniczny leasing w Niemczech; prywatyzacja rzek w Turcji).

Światowe Forum Wody – jeśli myślisz inaczej, zostaniesz wyrzucony

Podczas gdy wioślarze w Europie sprzeciwiają się głównie projektom wytwarzania energii z rzek alpejskich, na forum omawiano również aspekty globalne. Po proteście na Światowym Forum Wody (na posiedzeniu plenarnym odsłonięto baner z napisem „Bez ryzykownych zapór!”) aktywiści z International Rivers, którzy zostali aresztowani i wydaleni z kraju, połączyli się poprzez wideokonferencję z USA i wyjaśnili o szkodliwych dla klimatu emisjach z dużych zapór przez uwolniony metan. Aktywiści z południowo-wschodniej Turcji stworzyli tzw „Zapory bezpieczeństwa” w kurdyjskich prowincjach Sirnak i Hakkari (więcej na ten temat w załączonym pliku PDF) uważny. Poprzez zalanie kilku zbiorników, regionalne połączenia drogowe w pobliżu granicy z Irakiem mają stać się nieprzejezdne lub łatwiejsze do kontrolowania. Pod pretekstem walki z terroryzmem, rozdrobnienie w przeważającej części ludności kurdyjskiej jest akceptowane lub traktowane jako cel środków. Innymi tematami dyskusji były „Zapory i dziedzictwo kulturowe” (tj. utrata zatopionych stanowisk archeologicznych, takich jak Allianoi i Hasankeyf), „Duże tamy i zrównoważony rozwój”, „Polityka wodna i rolnictwo”, „Woda i kobiety”, a także praca wielu działaczy tamowych w Turcji i na świecie.

W kilka tygodni po forum wiosłowałem po Adanie w południowej Turcji i byłem w stanie przekonać się o pozornie nieubłaganym postępie nowych zapór rzecznych. Utrata całych systemów rzecznych nie tylko dla nas kajakarzy, ale dla wszystkich innych użytkowników przyrody i wody, wywołuje uczucie smutku i bezsilności. Niemniej jednak wydarzenia takie jak Alternatywne Forum Wody dają powody do optymizmu, ponieważ pokazują wyłonienie się świadomego natury tureckiego społeczeństwa obywatelskiego oraz wpływ kontr-ruchu, który rośnie w siłę i determinację.

Również w Alpach w najbliższych latach z pewnością wyciągnie się z szuflad kolejne plany elektrowni i udostępnione zostaną kajakowe klasyki.

Zainspirujmy się rzekami, które zostały ocalone naszą wspólną siłą i aktywnie i wspólnie reprezentujmy nasze interesy jako obrońców przyrody i użytkowników przyrody!